20 września 2024 roku, po ponad trzech latach opóźnienia, polska ustawa o prawie autorskim została zaktualizowana, aby wdrożyć Dyrektywę 2019/790 o prawie autorskim na jednolitym rynku cyfrowym (DSM Directive). Jest to największa zmiana w polskim prawie autorskim od ponad dwóch dekad, której celem jest dostosowanie przepisów do współczesnych realiów cyfrowych oraz wzmocnienie pozycji twórców wobec platform technologicznych.

🌍 Dlaczego Dyrektywa DSM jest tak ważna?

Przyjęta przez Unię Europejską w 2019 roku Dyrektywa DSM miała na celu modernizację przepisów dotyczących praw autorskich w odpowiedzi na gwałtowny rozwój gospodarki cyfrowej. Kluczowe założenia dyrektywy to:

• Zmniejszenie luki wartości między branżą kreatywną a platformami technologicznymi, które korzystają z treści chronionych prawem autorskim.
• Zapewnienie sprawiedliwego wynagrodzenia dla twórców za eksploatację ich dzieł w Internecie.
• Wprowadzenie bardziej precyzyjnych zasad dotyczących licencjonowania i odpowiedzialności platform internetowych za treści publikowane przez użytkowników.

🇵🇱 Jakie zmiany wprowadza nowelizacja w Polsce?

Polska zmagała się z wdrożeniem dyrektywy i nie dotrzymała pierwotnego terminu implementacji (7 czerwca 2021 r.). Dodatkowo, Polska wniosła skargę do Trybunału Sprawiedliwości UE, kwestionując legalność art. 17, który nakłada na platformy internetowe obowiązki związane z przechowywaniem i udostępnianiem chronionych dzieł. Ostatecznie Trybunał orzekł, że artykuł 17 jest zgodny z prawem UE, ale wymaga precyzyjnej interpretacji.

Kluczowe zmiany w polskim prawie obejmują:

• Artykuł 17 DSM: Nowe przepisy zobowiązują platformy cyfrowe do podejmowania „najlepszych starań” w celu uzyskania licencji na wykorzystanie treści chronionych prawem autorskim oraz stosowania procedury „notice and stay down” w przypadku zgłoszeń naruszeń. Wprowadzono także obowiązki dotyczące przejrzystości działań platform.
• Prawo wydawców prasowych (art. 15 DSM): Nowelizacja wprowadza przepisy, które wzmacniają pozycję wydawców i twórców w negocjacjach z platformami technologicznymi, w tym obowiązek udostępniania danych o korzystaniu z ich treści oraz procedury mediacyjne w przypadku sporów dotyczących wynagrodzenia.
• Eksploracja tekstów i danych (Text and Data Mining): Przepisy dotyczące eksploracji danych, kluczowe m.in. dla rozwoju sztucznej inteligencji (AI), wywołały spore kontrowersje. Pierwotny projekt wykluczał możliwość wykorzystywania tych przepisów w tworzeniu modeli generatywnej AI, ale ostatecznie rząd wycofał się z tej propozycji i dostosował przepisy do wymogów UE.
• Ustawa wprowadza nowe prawo dla twórców i wykonawców, umożliwiające uzyskanie wynagrodzenia za wykorzystanie ich treści w Internecie. Przewidziano także procedurę mediacyjną w przypadku sporów o wysokość wynagrodzeń z organizacjami zbiorowego zarządzania.

⚖️ Co to oznacza w praktyce?

Wdrożenie Dyrektywy DSM stanowi ogromne wyzwanie zarówno dla platform technologicznych, jak i dla branży kreatywnej. Praktyczne wdrożenie nowych przepisów, zwłaszcza dotyczących ,,najlepszych starań” w uzyskaniu licencji oraz procedur mediacyjnych, wymagać będzie precyzyjnych negocjacji z organizacjami zbiorowego zarządzania prawami autorskimi oraz indywidualnymi właścicielami praw. Kluczową rolę odegrają także nowe obowiązki związane z przejrzystością działań platform internetowych.

Nowelizacja przynosi Polskę na równi z innymi państwami członkowskimi UE pod względem regulacji dotyczących gospodarki cyfrowej. Niezależnie od tego, kontrowersje związane z implementacją art. 17 DSM mogą jeszcze wywołać spory, zwłaszcza w kontekście zasad licencjonowania treści i praktycznego wdrożenia procedur w realiach cyfrowych. Nowe przepisy mają daleko idące konsekwencje dla branży kreatywnej, technologicznej oraz wydawców prasowych. Negocjacje nad wynagrodzeniami za treści wykorzystywane w Internecie będą wymagały ścisłej współpracy między platformami a twórcami. Sposób, w jaki zostaną wypracowane umowy licencyjne, zadecyduje o dalszym rozwoju zarówno rynku cyfrowego, jak i kultury twórczej.

Polska stoi teraz przed wyzwaniem efektywnego wdrożenia tych przepisów, a wszyscy interesariusze będą musieli wypracować nowe mechanizmy współpracy w ramach zmienionego prawa.

Dziękuje, że przeczytałeś do końca!

🗨️ Masz pytania lub potrzebujesz wsparcia w zakresie nowych przepisów prawa autorskiego?
Chętnie odpowiem na wszelkie pytania i pomogę w zrozumieniu nowych obowiązków. Zapraszam do kontaktu kontakt@prawnikbaryn.com

Możesz również skorzystać z formularza, aby zgłosić swoje zapytanie lub zaplanować konsultację:
👉https://prawnikbaryn.pl/kontakt/