Czy wystarczy napisać „zlecę wykonanie e-booka” i uznać, że skoro zapłaciłeś, to wszystko jest Twoje?

Niestety – nie.

W obrocie profesjonalnym niezwykle często dochodzi do zamawiania utworów objętych ochroną prawa autorskiego: projektów graficznych, treści marketingowych, materiałów szkoleniowych, stron internetowych, wideo, fotografii czy kodu. W świecie prawa autorskiego zapłata za dzieło nie oznacza automatycznego przeniesienia praw. I choć to może brzmieć jak formalność, to w praktyce bywa źródłem dużych problemów – zwłaszcza w relacjach B2B.

W tym artykule wyjaśniam:

• czym właściwie są prawa autorskie,
• jak je skutecznie przenieść w umowie o dzieło między przedsiębiorcami,
• na co zwrócić uwagę, by nie zostać z pustymi rękami mimo zapłaty,
• dlaczego mój gotowy szablon umowy może Ci w tym pomóc.

Gotowi? No to lecimy!

Czym są majątkowe prawa autorskie?

Prawo autorskie dzieli się na dwie kategorie:

• prawa osobiste, które są niezbywalne i chronią więź twórcy z utworem,
• prawa majątkowe, które można przenieść na inną osobę (fizyczną lub prawną), umożliwiając jej korzystanie z utworu w określony sposób – np. publikację, sprzedaż, modyfikację, powielanie, dystrybucję, itd.

Warto podkreślić, że samo zapłacenie wynagrodzenia za dzieło nie oznacza przeniesienia praw majątkowych. Jeżeli umowa nie przewiduje wyraźnego przeniesienia tych praw (lub udzielenia licencji), to wykonawca – mimo otrzymania zapłaty – nadal pozostaje właścicielem praw do utworu.

Dlaczego w B2B to tak istotne?

W relacjach między przedsiębiorcami nie stosuje się przepisów o ochronie konsumenta. Strony traktowane są jako równorzędne podmioty profesjonalne, odpowiedzialne za treść zawieranych umów.

Dlatego:

• brak precyzyjnych postanowień nie będzie interpretowany na korzyść zamawiającego,
• błędy formalne, np. brak formy pisemnej, skutkują nieważnością przeniesienia praw,
• niedookreślenie pól eksploatacji może skutkować tym, że nabywca nie będzie mógł korzystać z utworu w praktyczny sposób (np. udostępnić filmu online, zmodyfikować prezentacji, przekazać materiałów nowemu zespołowi).

Przeniesienie praw – jakie musisz spełnić wymogi?

Aby przeniesienie majątkowych praw autorskich było skuteczne, muszą zostać spełnione określone przesłanki:

1. Forma pisemna

Zgodnie z ustawą, przeniesienie autorskich praw majątkowych wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności. W praktyce oznacza to, że nie wystarczy e-mail, faktura czy ogólne ustne uzgodnienie – musicie posiłkować się odręcznym podpisem lub podpisem kwalifikowanym – ale uwaga- nie jest to to samo, co podpis elektroniczny. Są to podpisy od konkretnych dostawców (podpis kwalifikowany to podpis elektroniczny, który ma moc prawną taką jak podpis własnoręczny. Jest poświadczony specjalnym certyfikatem kwalifikowanym, który umożliwia weryfikację składającej podpis osoby), które możesz znaleźć tutaj: LISTA DOSTAWCÓW PODPISÓW KWALIFIKOWANYCH

2. Wskazanie konkretnych pól eksploatacji

Pamiętaj, że Twoja umowa musi określać pola eksploatacji, na których prawa są przenoszone. Nie można przenieść praw ,,na wszystkie możliwe sposoby”, jeśli nie zostały one wyraźnie określone. Wśród najczęstszych pól eksploatacji możemy znaleźć m.in.:

• utrwalanie i zwielokrotnianie dowolną techniką,
• wprowadzenie do obrotu,
• publiczne udostępnianie, w tym w internecie,
• modyfikacje i adaptacje,
• wykorzystanie komercyjne (np. sublicencjonowanie, reklama, sprzedaż),
• prawo do łączenia z innymi utworami.

3. Moment przeniesienia praw

Dobrą praktyką jest powiązanie momentu przejścia praw z określonym zdarzeniem – np. z chwilą zapłaty, podpisania protokołu odbioru, dostarczenia utworu lub realizacji całości świadczenia.

Wskazówka ode mnie: Dla Ciebie jako zamawiającego najlepszy moment to ,,z chwilą odbioru/ dostarczenia”, a dla wykonawcy – ,,z chwilą pełnej zapłaty za dzieło”.

Fragment mojego gotowego rozwiązania ,,Umowa o dzieło wraz z przeniesieniem praw autorskich”, z którego możesz skorzystać: LINK DO SKLEPU

Co ryzykujesz jeśli nie masz przeniesionych praw?

Brak prawidłowo sformułowanej umowy skutkuje takimi sytuacjami jak:

• możesz nie mieć prawa do swobodnego wykorzystywania utworu mimo że go zakupiłeś,
• wykonawca zachowuje uprawnienia, co może prowadzić do żądań dodatkowego wynagrodzenia (np. jeśli dany utwór w Twojej firmie osiągnie komercyjny sukces),
• dalsze korzystanie z utworu (np. jego rozpowszechnianie, zmiany, sublicencjonowanie) może zostać uznane za naruszenie prawa autorskiego i skutkować Twoją odpowiedzialnością cywilną lub karną,
• mimo, że zapłaciłeś za dzieło nie możesz przekazać praw dalej (np. inwestorowi, spółce, agencji) – co w praktyce blokuje rozwój projektu.

Co powinna zawierać profesjonalna umowa o dzieło z przeniesieniem praw?

Jeśli chcesz samodzielnie przygotować taką umowę, to w praktyce powinna zawierać co najmniej

• określenie przedmiotu umowy (czy mamy do czynienia z utworem?),
• klauzulę o przeniesieniu autorskich praw majątkowych z wyszczególnieniem pól eksploatacji,
• moment przejścia praw (np. z chwilą zapłaty, odbioru),
• postanowienie o wynagrodzeniu za przeniesienie praw (może być ono wliczone w cenę dzieła lub wyodrębnione),
• klauzulę o braku ograniczeń w korzystaniu z utworu, prawo do modyfikacji,
• ewentualnie zrzeczenie się roszczeń z tytułu autorstwa i nadzoru autorskiego,
• postanowienia dotyczące gwarancji co do braku wad prawnych, tj. że utwór nie narusza praw osób trzecich.

Gotowe rozwiązanie – szablon umowy z przeniesieniem praw autorskich (B2B) – pamiętaj, ta wersja jest dostępna tylko dla przedsiębiorców!

Z myślą o przedsiębiorcach przygotowałam gotowy szablon umowy o dzieło z przeniesieniem autorskich praw majątkowych, który uwzględnia:

• obowiązujące wymogi prawne (w tym formę pisemną i pola eksploatacji),
• praktyczne realia współpracy B2B (freelancerzy, agencje, projekty kreatywne),
• zabezpieczenie przed odpowiedzialnością za wady prawne utworu,
• komentarze i instrukcje, które ułatwiają samodzielne uzupełnienie wzoru.

To rozwiązanie sprawdzi się w szczególności, gdy

• zlecasz wykonanie materiałów marketingowych, identyfikacji wizualnej, kursów online, materiałów edukacyjnych, tekstów, filmów, animacji, aplikacji;
• działasz jako agencja, trener, twórca cyfrowy;
• chcesz działać zgodnie z prawem, ale bez ponoszenia kosztów indywidualnej obsługi każdej umowy.

Szablon dostępny jest tutaj 👉 LINK DO SZABLONU

Przeniesienie majątkowych praw autorskich w relacji B2B to nie kwestia „dobrej woli”, lecz konkretna decyzja prawna, która musi zostać właściwie udokumentowana. Dla przedsiębiorcy zlecającego wykonanie dzieła – grafiki, filmu, identyfikacji wizualnej czy treści – oznacza to konieczność zabezpieczenia możliwości legalnego korzystania z utworu. Z kolei dla wykonawcy – jasne określenie, co dokładnie przekazuje i w jakim zakresie.

Profesjonalna umowa o dzieło z przeniesieniem autorskich praw majątkowych eliminuje ryzyko sporów, ogranicza niepewność interpretacyjną i daje obu stronom narzędzie do egzekwowania swoich praw.

Masz pytania? Dobrze trafiłeś. Zapraszam Cię na kontakt@prawnikbaryn.com, a jeśli skorzystałeś z moich usług lub gotowych rozwiązań – zachęcam, abyś zostawił swoją opinię 🙂 ZOSTAWIAM OPINIĘ